Bardzo prosimy o segregację odpadów cmentarnych. Jak już wspominaliśmy trudno jest wszystko segregować. Ale wiele odpadów można wrzucić do odpowiedniego pojemnika: plastik, papier, szkło czy odpady bio. Bardzo prosimy o zwracanie uwagi na to, co gdzie wrzucamy. Pojemniki są opisane.
Serdeczne BÓG ZAPŁAĆ za wszystkie ofiary, które złożyliście na remont placu kościelnego. Dzięki Waszej hojności udało nam się zakończyć to wielkie dzieło.
Msze św. i nabożeństwa z naszego kościoła: (kliknij tutaj) lub poniżej na ekran transmisji
Msze św. transmitowane w niedziele:
- godz. 945, 1100 suma odpustowa, około 1225
Zachęcamy do korzystania z możliwości składania modlitw, powstała do tego SKRZYNKA MODLITW.
W roku 2017 została utworzona cyfrowa ewidencja grobów i osób pochowanych na naszym parafialnym cmentarzy przy ul. Kard. Stefana Wyszyńskiego.
Każdy grób na nowo otrzymał swój numer a cały cmentarz został podzielony na sześć sektorów A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, U- (dzieci i urny). Oddajemy do Państwa dyspozycji wyszukiwarkę osób zmarłych pochowanych na naszym cmentarzu oraz mapę w celu łatwiejszej lokalizacji grobów.
W przypadku gdy Państwo mieli trudności z odnalezieniem swoich zmarłych lub zauważyli błędne wpisy (w nazwisku, imieniu czy dacie śmierci czy nieścisłości w dacie przedłużenia) bardzo prosimy o kontakt. Wszelkie pytania prosimy zgłaszać na adres e-mail parafii, bądź osobiście w kancelarii parafialnej w godzinach jej urzędowania.
Zachęcamy do modlitwy za wszystkich zmarłych, których miejsca pochowania będziecie Państwo poszukiwać. Jednocześnie przypominamy o obowiązku spoczywającym na opiekunie grobu uiszczania opłaty (przedłużenia prawa do miejsca) nakazanej prawem państwowym. Więcej informacji w zakładce Informacje prawne o cmentarzu.
W niedzielę (25.08) przed kościołem zbiórka do puszek na pomoc dla rodzin w Syrii w ramach akcji „Rodzina Rodzinie” prowadzonej pod patronatem Caritas. Po zakończeniu poprzednich zbiórek pozostało ponad 15 tys. nadwyżki. Wraz z rodzinami podjęliśmy decyzję, by dalej kontynuować tą potrzebną i szlachetną akcję. Już otrzymaliśmy kolejnych siedem rodzin, które objęliśmy patronatem na kolejne 6 miesięcy. Z nadwyżki zostały już wpłacone kwoty za 3 miesiące.
Przewodnik parafialny powstał z okazji 100 lecia Kościoła. W formie książki jest dostępny w kancelarii parafialnej
Historia
Dzieje parafii sięgają początku XX wieku, kiedy to w 1906 r. ks. Kuboth - proboszcz miechowickiej parafii św. Krzyża - przedstawił ks. kard. Georgowi Koppowi dane dotyczące wzrostu liczby mieszkańców Rokitnicy i konieczności budowy kościoła. Kardynał z dniem 7 września 1906 r. wydał dekret, na mocy którego ustanowił tzw. kurację, czyli placówkę, która nigdy nie była parafią, ani kościołem klasztornym, nie posiadała określonych dochodów, najczęściej ustanowiona przy kościele lub kaplicy publicznej w miejscowości odległej od kościoła parafialnego.
Pierwszym kuratusem został ks. Józef Matula, który założył księgi metrykalne chrztów, ślubów i zmarłych. 30 września 1907 r. otrzymał zgodę na erygowanie cmentarza w Rokitnicy. Do tego czasu wiernych chowano w Miechowicach i Wieszowej. W tym okresie powstały też grupy parafialne: III Zakon św. Franciszka, Kongregacja Mariańska, Bractwo Dzieciątka Jezus oraz Żywy Różaniec.
Ks. Matula znalazł dwunastomorgową parcelę na budowę kościoła. Prac budowlanych nie udało mu się rozpocząć ze względu na pogarszający się stan zdrowia. 2 grudnia 1908 r. został przeniesiony do innej parafii.
Następcą został ks. Ernest Lange, który od samego początku podjął bardzo energiczne starania, by jak najprędzej sfinalizować budowę nowego kościoła.
Kościół
Dzięki pomocy mieszkańców, władz diecezjalnych, spółki brackiej kopalni „Castellengo” (później „Rokitnica”), hrabiego Walentego von Ballestrema, hrabiego Tiele - Winklera, Urzędu Górniczego z Wrocławia oraz gminy Rokitnica wiosną 1911 r. można było rozpocząć budowę kościoła według projektu królewskiego architekta z Drezna - Ernesta Kühna.
Świątynię zaprojektowano jako trójnawową bazylikę z wyniosłą wieżą i prezbiterium z półkolistą absydą w stylu późnego eklektyzmu. Willinger - dyrektor kopalni „Preussen” (później „Miechowice”) przekazał ks. kuratusowi Langemu kamień węgielny, który 15 października 1911 r. ks. dziekan Buchwald poświęcił w dzień św. Jadwigi, patronki Śląska. W trakcie budowy sam ojciec ks. kuratusa, Otto Lange, nadzorował wykonanie wszystkich dróg prowadzących do kościoła i plebanii oraz wspólnie z mieszkańcami posadził trzydzieści drzew. Ksiądz Lange oraz wierni robili wszystko, by kościół i jego otoczenie było jak najpiękniejsze i świadczyło o solidarności, zamożności i pobożności parafii.
Już w rok po poświęceniu kamienia węgielnego stała nowa, piękna budowa sakralna pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Koszt jej wzniesienia wyniósł 206.932 marek. Uroczystość poświęcenia kościoła odbyła się 17 listopada 1912 r. O godz. 830 po raz pierwszy rozbrzmiały czyste dźwięki kościelnych dzwonów.
Nie tylko miejscowi parafianie, ale także ludzie z okolic i dalszych stron przybyli, aby okazać radość z poświęcenia nowego Domu Bożego. W tym szczególnym dniu uczestniczyło również wiele duchownych i świeckich osobistości, przybyli: hrabia Ballestrem, dyrektor górniczy Kocks, dyrektor generalny Pieler, twórca projektu naszego kościoła profesor Ernest Kühn, naczelnik urzędu dr Lazarek.
Punktualnie o godz. 900 (po odśpiewaniu przeznaczonych na to pieśni gregoriańskich) otwarto drzwi tłumowi oczekującemu przed kościołem. Świątynia wypełniła się po brzegi i nastąpiło uroczyste poświęcenie. Dokonał tego ks. radca Emmanuel Buchwald. Następnie ks. Kubis z Bobrka wygłosił kazanie w języku polskim, a po ewangelii w języku niemieckim ks. dziekan Buchwald. Po uroczystości nastąpiły przemówienia i podziękowania.
Kardynał Kopp uznał, że kurację w Rokitnicy należy podnieść do rangi parafii i w związku z tym erygował ją 30 sierpnia 1913 r. Pierwszym proboszczem w Rokitnicy został mianowany 1 grudnia 1913 r. ks. Ernest Lange.
Kard. Adolf Bertram dokonał konsekracji kościoła 28 października 1923 r.
Ołtarz
Centralne miejsce w każdej świątyni stanowi ołtarz, przy którym jest sprawowana ofiara Mszy św. Ołtarz główny został postawiony w 1913 r. w tydzień po uroczystości Wszystkich Świętych. Jest dziełem rzeźbiarza z Regensburga Georga Schreinera. Cała konstrukcja została wykonana z drzewa świerkowego zaś ornamenty z lipowego. Ołtarz - zanim wysłano go do Rokitnicy - został wystawiony w domu artysty i spotkał się z wielkim uznaniem. Przedstawia on reprezentantów ludu śląskiego, którzy podążają do Syna Bożego. U dołu ołtarza umieszczono napis łaciński: „Przystąpię do ołtarza Bożego”
W centrum ołtarza znajduje się figura Chrystusa, przed nim klęka górnik i jego żona - są oni przedstawicielami miejscowej ludności. Następnie, z prawej strony, stoi pracownik huty, który przynosi do Chrystusa swego chorego syna. Głowę chłopaka podtrzymuje stojąca obok siostra. Grupę tą kończy babcia chłopca z
jego młodszą siostrą. Babcia przysłania oczy przed blaskiem, aby lepiej widzieć Chrystusa. Po drugiej stronie widzimy postacie przedstawiające różne grupy ludności. Jest tam schorowany mężczyzna, którego podtrzymuje młodzieniec. Jest także niewidoma kobieta oraz siostra zakonna, prowadząca sierotę. Nad figurami umieszczono napis łaciński: „Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a ja was pokrzepię”. Na samej górze aniołowie
trzymają wieniec i napis IHS.
W mensie ołtarza umieszczono relikwie św. Maurycego i św. Urszuli.
Ołtarz soborowy
Ołtarz, na którym pod sakramentalnymi znakami uobecnia się Ofiara krzyża, jest także stołem Pańskim. Lud Boży zaprasza się, aby przystępował do tego stołu w czasie Mszy świętej. Ołtarz jest także ośrodkiem dziękczynienia, które się spełnia przez sprawowanie Eucharystii. Z okazji jubileuszu 25-lecia kapłaństwa naszego obecnego ks. proboszcza Zygfryda Sordona parafianie postanowili ufundować nowy ołtarz posoborowy oraz ambonkę jako wotum wdzięczności za trud i poświęcenie w prowadzeniu parafii i pogłębianiu naszej wiary. Ten dar jest symbolem jedności parafian, który zapisze się w historii naszej wspólnoty na zawsze.
Poświęcony został 15 czerwca 2012 r. w Uroczystość Najśw. Serca Pana Jezusa przez ks. Biskupa Gliwickiego Jana Kopca. W ołtarzu zostały złożone relikwie bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Ołtarz wykonał zakład rzeźbiarski Pana Krystiana Wołczyka z Wieszowy, a mensę ołtarza wykonał zakład kamieniarski Pana Grzegorza Galbierza z Ptakowic.
Tabernakulum
W centrum ołtarza głównego zostało wbudowane tabernakulum, miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu - Ciała Chrystusa pod postacią chleba. W ten sposób kapłan lub szafarz o każdej porze może zanieść Komunię św. do chorych, a my możemy trwać w modlitwie. Tymczasowe tabernakulum w 1930 r. zastąpiono pancernym, a wykonanym przez Pana Antoniego Gertha z Wrocławia, w 1965 r. zamieniono je na obecne, większe. Na drzwiach tabernakulum widnieje scena zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. W środku na czołowej ścianie umieszczony jest wizerunek Baranka Zmartwychwstałego.
Chrzcielnica
Chrzcielnica z 1928 r. ma kształt kielicha z pokrywą. Wykonał ją rzeźbiarz Franz Schink z Bytomia. Na jej bokach umieszczono płaskorzeźby przedstawiające:
- rodziców trzymających dziecko oraz matkę chrzestną, którzy stoją naprzeciw kapłana udzielającego chrztu świętego
- stojącego na brzegu rzeki Jordan Chrystusa, którego Jan Chrzciciel polewa wodą,
- krzyż umieszczony na tęczy, a wokół niego scenę Trójcy Świętej, Gołębicę nad krzyżem, z prawej strony Bóg Ojciec, a naprzeciw Chrystus,
- rozmowę Jezusa z Nikodemem,
- zakonnika trzymającego w lewej ręce książkę, a w prawej naczynie z wodą święconą, którą udziela chrztu dzieciom.
Ołtarz Matki Bożej
Ołtarz Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia umieszczony w lewej nawie powstał w 1925 r. Autorem tego dzieła jest Mathias Beule z Bytomia.
W centrum znajduje się tabernakulum, a na nim półkula, na której stoi Najświętsza Maryja Panna. Owinięty wokół półkuli wąż trzyma w pysku gałązkę z jabłkiem. Pod stopami Maryi półksiężyc, a nad głową aniołowie trzymający dwa okręgi z pąków róż. Obok Matki Bożej klęczą dwaj aniołowie. Ten z prawej strony trzyma w rękach koronę.
Na samej górze ołtarza widnieje wezwanie „AVE MARYA” (Zdrowaś Maryjo), a nad nim Duch Święty w postaci gołębicy. Całość zwieńczona jest wieńcem trzymanym przez aniołów siedzących na filarach. W mensie ołtarza umieszczono relikwie św. Kolumbana.
Obecnie w ołtarzu tym umieszczony jest obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Od grudnia 1968 r. co środę odprawiana jest do Niej nowenna, w czasie której odczytywane są prośby i podziękowania. Każdego dnia przy ołtarzu gromadzą się grupy Róż Różańcowych i odmawiają dziesiątkę różańca.
W 1990 r. ołtarz został odnowiony, polichromowany i pozłocony przez Pana Stanisława Szmuca z Krakowa.
Ołtarz św. Józefa
Ołtarz św. Józefa wykonany w 1926 r. z drewna sosnowego, a figury z lipy umieszczony jest w prawej nawie. Jest dziełem Franza Schinka z Bytomia (ucznia Mathiasa Beule).
W jego centrum dostrzegamy cokół z napisem: „ALTARE PRIVILEGIATUM” (ołtarz uprzywilejowany, można na nim odprawiać Msze św. za dusze zmarłych; sam termin „uprzywilejowany” oznacza ołtarz, na którym sprawowanie Eucharystii zasadniczo wiązało się z otrzymaniem odpustów, nadawanych przez Stolicę Apostolską czy z pozwoleniem na odprawianie specjalnych mszy wotywnych przy danym ołtarzu).
Na cokole stoi św. Józef trzymający kilkuletniego Jezusa. Lewą ręką św. Józef opiera się na pile. Jezus w lewej ręce unosi bukiet róż.
Na filarach bocznych ołtarza stoją święci Piotr i Paweł. Św. Piotr z kluczem w ręku, prawą ręką wskazujący na Chrystusa znajduje się po lewej stronie. Św. Paweł z księgą w lewej, a mieczem w prawej ręce stoi po prawej stronie i spogląda na Jezusa. Ołtarz zwieńczony jest aniołami, którzy trzymają ozdobne wieńce oraz kartusz z napisem: „ST. JOSEF ORA PRO NOBIS” (św. Józefie módl się za nami). W mensie ołtarza umieszczono relikwie św. Symplicjusza I.
Ołtarz ten w 1990 r. został odrestaurowany - podobnie jak poprzedni - przez Pana Stanisława Szmuca z Krakowa.
Ambona
Ambona wznosi się wysoko ponad głowami wiernych. Zapewniała ona w czasach lepszą słyszalność kaznodziei gdy nie było mikrofonów.
Została wykonana po 1913 roku przez nieznanego rzeźbiarza. Umieszczona jest na cokole w kształcie wieloboku i ozdobiona dekoracjami. W 1956 roku w miejscach płycin pojawiły się płaskorzeźby Wiktora Czajkowskiego z Gliwic. Przedstawiają począwszy od lewej: Abrahama, Izajasza, Dawida, tabliczki z numerami przykazań, symbole chrystologiczne, św. Jana, św. Augustyna, św. Tomasza z Akwinu, św. Jana Kantego, św. Andrzeja Boboli, św. Piusa X.
Do lat siedemdziesiątych nad amboną znajdował się baldachim.
Kaplica Chrystusa ubiczowanego
W tylnej części kościoła zaaranżowana została kaplica Chrystusa cierpiącego. Ustawioną w niej rzeźbę wykonał z drzewa lipowego w 1933 r. Franz Schink z Bytomia. Był to prezent parafian z okazji srebrnego jubileuszu ks. proboszcza Roberta Plonki. Wysokość figury wynosi 2 metry. Przedstawia Jezusa, który ma dłonie skrępowane sznurem, a pod stopami leży Jego szata, bicze oraz korona cierniowa.
W kaplicy umieszczony jest również wizerunek Matki Bożej Bolesnej, który pochodzi z pierwszej przydrożnej kapliczki w Rokitnicy. Obraz nieznanego
autorstwa datowany jest na 1870 r.
Namalowany jest farbami olejnymi na płótnie. Na ścianach kaplicy umieszczone są również tablice upamiętniające mieszkańców Rokitnicy, którzy
zginęli w pierwszej i drugiej wojny światowej.
Organy
Zanim powstały istniejące organy, w naszym kościele posługiwano się fisharmonią. Ks. proboszcz Lange dążył jednak do tego, by uzbierać fundusze i zbudować organy. Tego zamiaru nie zdołał jednak zrealizować. Jego następca, ks. Reinhold Breuer kontynuował te starania. W roku 1928 można już było podziwiać piękny instrument, który po raz pierwszy zagrał na pogrzebie ks. Breuera (27 września 1928 r.).
Organy wykonała słynna firma Paula Berschdorfa z Nysy za kwotę 20.750 marek. Budowę wsparła Gmina Rokitnica i hrabia Ballestrem.
Szafę organów umieszczono we wnęce kondygnacji wieży, zaś sam prospekt między chórem a kondygnacją. Instrument posiada 33 głosy, 2 manuały, trakturę pneumatyczną. W samym prospekcie umieszczono 58 piszczałek ułożonych stopniowo. Klawiaturę wysunięto nieco do przodu. Po bokach stoją dwa drewniane filary, na których siedzą aniołowie grający na trąbach. W centrum znajduje się dekoracyjna arkada z napisem: „LAUDATE DOMINUM IN CHORDIS ET ORGANO” oraz data „A.D. 1928” (Ps 150). Całość zwieńczona jest wieńcami, a na samym szczycie umieszczono płaskorzeźbę św. Cecylii. Nie tylko w czasie liturgii, ale także dzięki licznym koncertom znanych organistów można usłyszeć piękne, romantyczne brzmienie naszego instrumentu.
Instytut Pań Szensztackich wyszedł z inicjatywą, by począwszy od Nowego Roku codziennie od poniedziałku do piątku o godz. 15.00
wspólnie odmawiać Koronkę do Bożego Miłosierdzia.
W imieniu Pań Szensztackich zapraszamy do Kaplicy Szensztackiej wszystkie osoby, które wspólnie chcą odmawiać tę koronkę.
Sanktuarium Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej, Matki Jedności, w Rokitnicy, poświęcone dnia 9 września 2000, jest darem Ruchu Szensztackiego dla Kościoła na dwutysiąclecie chrześcijaństwa. Jest ono wierną kopią pierwszej szensztackiej kapliczki - dzisiaj tzw. prasanktuarium w której 18 października 1914 roku nawiązał się Ruch Szensztacki. Sanktuarium w Rokitnicy należy w ten sposób do międzynarodowej sieci sanktuariów filialnych.
Nazwę swoją Ruch Szensztacki zawdzięcza nazwie miejscowości, z której się wywodzi: Schönstatt (w tłumaczeniu: piękne miejsce). Wyrazem oryginalności każdej budowli jest nadane mu imię. Sanktuarium w Rokitnicy to Sanktuarium Matki Jedności. Nazwa ta jest odpowiedzią na pragnienie bardzo szeroko pojętej jedności, a szczególnie jedności ludzi z Panem Bogiem i ludzi między sobą. Imię naszego Sanktuarium przedstawione jest też w kamieniu węgielnym, zawierającym fragment muru berlińskiego. Zburzenie owego muru jest znakiem dążenia świata do jedności. Prawdziwa jedność to jednak coś więcej niż tylko burzenie murów- to dar w Jezusie Chrystusie. On to przez swoją zbawczą śmierć przezwyciężył wszystkie podziały i wysłużył na nowo jedność z Bogiem i jedność ludzi między sobą. Dlatego też kamień ten ma kształt krzyża. Kamień ów, obraz Matki Bożej i dzwon do sanktuarium w Rokitnicy poświęcił Ojciec Święty, Jan Paweł II, 15 czerwca 1999 w Krakowie.
Maryja w Ruchu Szensztackim czczona jest jako Matka Boża Trzykroć Przedziwna - jest Nią jako Córka Boga Ojca, Matka Syna Bożego i Oblubienica Ducha Świętego. Maryja, jako najbardziej zjednoczona z Trójcą Świętą, jest dla nas ludzi wzorem i orędowniczką w trudzie jednoczenia. Z sanktuarium rozdziela Ona trzy łaski: łaskę zadomowienia, wewnętrznej przemiany i skutecznego apostolstwa.
Wspólnotą opiekującą się sanktuarium w Rokitnicy jest Świecki Instytut Pań Szensztatu. Jest to jeden z sześciu (obok Sióstr, Ojców, Księży Diecezjalnych, Braci i Rodzin) międzynarodowych instytutów należących do dzieła Szensztackiego, którego założycielem jest o. Józef Kentenich. Dom macierzysty (Haus Regina) wspólnota ma swoją siedzibę w Schönstatt- kolebce całego Ruchu Szensztackiego.
Członkinie Instytutu Pań Szensztatu realizują swoje powołanie do życia konsekrowanego, pracując w swoich zawodach i pozostając w świecie. W ten sposób, żyjąc według rad ewangelicznych, niosą Boga współczesnemu człowiekowi. Z codziennej Eucharystii i Przymierza Miłości z Matką Bożą czerpią moc do rzetelnego wypełniania obowiązków dnia powszedniego.
Szczególnym skarbem dla wspólnoty Pań Szensztatu jest Krzyż Jedności. Krzyż ten to dar od Ojca Założyciela jako znak posłannictwa, by tak jak Maryja pod krzyżem jednoczyć każdego dnia świat przez odkupieńczą ofiarę Chrystusa.
W Zabrzu 9 września 2000 roku poświęcono kolejne sanktuarium Matki Jedności, jak również bywa nazywana Patronka ruchu. Ciekawostką jest, że obraz, który umieszczono w ołtarzu, do Zabrza trafił jeszcze przed wojną. Znajdował się w szpitalu górniczym obecnej Akademii Medycznej, a sprowadziły go tam siostry Czerwonego Krzyża, które należały do Ligi Szensztackiej. Władze hitlerowskie nakazały likwidację szpitalnej kaplicy. Obraz zmieniał miejsca, aż ostatecznie trafił do domu zakonnego sióstr Notre Dame w Zabrzu Rokitnicy. Z tego względu swoje dni skupienia organizowały tam w latach 60. pierwsze w Polsce członkinie Instytutu Świeckiego Pań Szensztatu. Kilka kobiet było zauroczonych przepięknym ogrodem i wyjątkową ciszą. Któregoś dnia zakopały nieopodal domu medalik i obrazek z wizerunkiem Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej. Było to wyrazem ich przekonania, że to idealne miejsce dla powstania kaplicy szensztackiej.
Jeśli założyliście rodzinę, staracie się o rozwój miłości oraz wzajemnego zaufani i chcielibyście korzystać z bogactwa jakie daje wspólnota ludzi o podobnym nastawieniu,zapraszamy do wspólnoty Rodzin Szensztackich.
Spotkania odbywają się raz w miesiącu w grupach przyparafialnych.
18. dnia miesiąca o godz. 18.00 – Eucharystia wspólnoty Ruchu Szensztackiego.
Zapraszamy do odwiedzenia strony rokitnickiego szensztatu
11 wrześnie 2010 r. odbyła się koronacja obrazu Matki Bożej
(na zdjęciu kamień węgielny z kawałkiem muru berlińskiego poświęcony przez Jana Pawła II)
Kancelaria parafialna czynna w godzinach porannych:wtorek, czwartek i piątek - od godz. 8:00 do 9:00
W godzinach popołudniowych:
poniedziałek, środa i piątek - od 16:00 - 17:30
W sprawach pogrzebowych i wyjątkowych wypadkach - również poza w/w godzinami.
W soboty, niedziele i święta - kancelaria nieczynna.
W czasie wakacyjnym:
poniedziałki, środy i piątki - od godz. 8:00 do 9:00 oraz od godz. 16:00 do 17:30
Telefony:
- numery wewnętrzne
Parafia Najsw. Serca Pana Jezusa Zabrze - Rokitnica
Bank Pekao S.A. w Gliwicach, Oddzial nr 8 w Zabrzu
83 1240 1343 1111 0000 2370 8163
Wierni, którzy chcą złożyć ofiarę z zagranicy muszą w momencie wykonywania tego typu przelewów podać kod SWIFT.
Kod SWIFT: PKOPPLPW
Email:
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Strona 2 z 2
